Κυριακή 20 Δεκεμβρίου 2009

Ο Θάνατος των Μύθων και η Χαμένη Συλλογικότητα


Το ανθρώπινο είδος πάντα οργάνωνε τη κοινωνική του υπόσταση μέσα από το πρίσμα μιας αφήγησης που
νοηματοδοτούσε την ύπαρξή του. Οι αφηγήσεις αυτές είχαν τη μορφή μύθων και για εκατομμύρια χρόνια ήταν συνδεδεμένοι με τη θρησκεία. Το πιο σημαντικό στοιχείο των διαφόρων μυθικών αφηγήσεων δεν ήταν οι διαφορές ή οι ομοιότητες μεταξύ τους αλλά ούτε η αλήθεια τους. Ένας μύθος ήταν 'αληθινός' αν εξυπηρετούσε το συλλογικότητα ενός κοινωνικού συνόλου και συνέβαλε στη συνοχή του. Ένα ακόμα σημαντικό στοιχείο ήταν ότι ο μύθος δεν μπορούσε να λειτουργήσει από μόνος του σαν καθαρή αφήγηση αλλά σε συνάφεια με διάφορες τελετές που χαρακτηρίζονταν από τη συλλογικότητα. Ακόμα και με την εφεύρεση του γραπτού λόγου ή ατομική ενασχόληση με τα μυθικά κείμενα δεν είχε νόημα. Η συλλογικότητα της τελετουργίας ήταν αυτή που έδινε υπόσταση στις 'λέξεις'.

Με την εμφάνιση των μοντέρνων κοινωνιών και της επιστημονικής γνώσης άρχισε μια σταδιακή αποκαθήλωση των παλιών μύθων για να φθάσουμε στη σημερινή μεταμοντέρνα εποχή του 'θανάτου των Μεγάλων Αφηγήσεων' και ειδικά του Μαρξισμού που για κάποια περίοδο είχε εμπνεύσει ελπίδες σε εκατομμύρια ανθρώπους για μια δίκαια κοινωνία για να φθάσουμε στη σημερινή εποχή της αυξανόμενης καταναλωτικής ιδιώτευσης ή της ιδιότυπης κοινωνικότητας του Διαδικτύου και του blogging. Έτσι η σημερινή κοινωνικότητα, για την πλειοψηφία, σημαίνει επισκέψεις στους μοντέρνους ναούς των εμπορικών κέντρων ή των γηπέδων όπου προσπαθούν να ξεφύγουν από τη βαρετή πραγματικότητα της καθημερινότητάς τους. Από την άλλη υπάρχει η πιο δραστήρια παγκόσμια κοινότητα του Διαδικτύου που έχει καταστήσει το κόσμο ένα παγκόσμιο χωριό αλλά η κοινωνικότητα συνίσταται κυρίως από μοναχικούς ανθρώπους κρυμμένους πίσω από avatars, καθισμένους πίσω από τις οθόνες υπολογιστών.

Νομίζω ότι είναι φανερό πια ότι η συλλογικότητα που πρόσφεραν οι παλιοί μύθοι έχει χαθεί ανεπιστρεπτί. Μόνο η ενασχόληση με τις διάφορες μορφές Τέχνης μπορεί να προσφέρει όχι τη συλλογικότητα αλλά μια άλλη σημαντική παράμετρο των παλιών μύθων. Αυτή της υπέρβασης της απτής πραγματικότητας και της μετάβασης σε ένα εναλλακτικό κόσμο που σου προσφέρει διεξόδους στο μεγάλο ζήτημα της νοηματοδότησης της ζωής. Η ανάγνωση ενός μυθιστορήματος ή η ακρόαση μουσικής προϋποθέτει κάποια τελετουργία και τη μεταφορά σε μια άλλη πραγματικότητα. Η ενασχόληση αυτή, βέβαια, είναι μοναχική αλλά μέχρι την εμφάνιση ενός καινούργιου συλλογικού μύθου είναι η μοναδική διέξοδος.

Δεν υπάρχουν σχόλια: