Περί καταγγελτικής δημοσιογραφίας

Στη καταγγελτική ή αποκαλυπτική δημοσιογραφία υπάρχουν, νομίζω, δύο παράγοντες που καθορίζουν την αποτελεσματικότητά της. Ο τρόπος και η εναλλακτική στάση στα πράγματα.
Όταν η καταγγελία γίνεται με δημοσίευση πλαγίων απειλών τύπου 'Ποιος είναι ο βουλευτής που πιάστηκε στα πράσα να ...;', όπως πολύ εύστοχα σχολίασε ο Ιός της ΚΕ, τότε δε μιλάμε για δημοσιογραφία αλλά για επιχείρηση εκβιασμών και ενός ιδιότυπου στυλ αλληλεξάρτησης Σ' αυτό το καθεστώς επικρατεί μια ισορροπία που βασίζεται στο πόσα 'άπλυτα' ξέρω εγώ για σένα και τι μπορείς να κάνεις εσύ για μένα. Κάποτε φυσικά χάνεται η ισορροπία και έχουμε πτώσεις από μπαλκόνια που χαλάνε τη μανέστρα.
Όσο αφορά την τηλεοπτική έκφανση αυτής της δημοσιογραφίας τύπου 'Ζούγκλας' ακόμα και σημαντικές αποκαλύψεις χάνουν την βαρύτητά τους γιατί γίνονται μέρος ενός σόου με πρωταγωνιστή τον αδέκαστο Μάκη περιτριγυρισμένο από διάφορους κομπάρσους που δεν μπορούν να καταλάβουν ότι η παρουσία τους δεν έχει καθόλου σημασία γιατί στο σόου αυτό που μετράει είναι το θέαμα. Συγκρίνοντας τέτοια θεάματα με εκπομπές ερευνητικής δημοσιογραφίας τύπου 'Ρεπορτάζ χωρίς σύνορα' και 'Νέοι Φάκελλοι' βλέπεις ότι γίνεται προσπάθεια να φθάσεις στην ουσία μιας υπόθεσης και να μη χάνεις το δάσος για το δέντρο.
Κι αυτό σχετίζεται με τη γενική στάση του δημοσιογράφου απέναντι στα πράγματα γιατί στο προσομοιωμένο σημερινό περιβάλλον, που κυριαρχεί η παντοδυναμία της εικόνας και ο αχαλίνωτος καταναλωτισμός και οι περισσότεροι θέλουν να πιάσουν τη καλή, το πιο εύκολο πράγμα είναι να καταδεικνύεις τα στραβά και να αποκαλύπτεις σκάνδαλα. Το θέμα όμως είναι να μπορείς αυτά να τα συνδέεις με γενεσιουργές αιτίες και να προσπαθείς να παρουσιάζεις εναλλακτικές προτάσεις στάσης ζωής.

Αισθάνομαι άρα υπάρχω

Το cogito ergo sum του Ντεκάρτ λέει τη μισή αλήθεια. Το να σκέφτεσαι για την ύπαρξή σου, το κόσμο και τη θέση σου σ' αυτόν δεν καθορίζει τελείως την ανθρώπινη υπόστασή σου. Το πιο σημαντικό είναι η δυνατότητα να νοιώθεις συναισθήματα - ειδικά εκείνα που σχετίζονται με την κοινωνική διάσταση του ανθρώπου, π.χ συμπόνοια.
Αυτό είναι το βασικό συμπέρασμα του νευροφυσιολόγου Antonio Damasio στο βιβλίο του 'Descartes Error' όπου δείχνει με παραδείγματα ότι η αδυναμία διαφόρων ασθενών του να νοιώσουν συναισθήματα - όπως σε περιπτώσεις εγκεφαλικής δυσλειτουργίας των σχετικών μερών του εγκεφάλου -τους εμποδίζει να έχουν κανονική κοινωνική ζωή. Ενώ δεν έχουν χάσει τη δυνατότητα να σκέφτονται λογικά, η αδυναμία τους να νιώσουν συναισθήματα τους έχει καταστρέψει την κοινωνική ζωή. Για παράδειγμα, κάποιος που βρίσκεται στο δίλημμα να έχει κάποιο μεγάλο οικονομικό όφελος αλλά παράλληλα να βλάψει τον καλύτερό του φίλο ή κάποιο αγαπημένο πρόσωπο δεν θα διστάσει να διαλέξει το πρώτο. Για ένα τέτοιο άνθρωπο δεν υπάρχει δίλημμα.
Τα παραπάνω βέβαια αν τα εφαρμόσουμε στις σημερινές ανεπτυγμένες κοινωνίες όπου το συναίσθημα θεωρείται πολυτέλεια εξηγεί πολλά απο τα αδιέξοδα στα οποία βρισκόμαστε σαν κοινωνία και σαν άτομα.